Главная » Файлы » "Табасарандин нурар" [ Добавить материал ]

Дамагъ апIурача
14.05.2011, 01:04
ХХ-пи аьсрин Табасаран райондин машгьур мялим Гьябибула Гюльмягьямедовдин ччвурнахъ хъайи Аркарин кьялан мектеб урхурайидариз аьгъювалар тувбаъ, жигьил наслар ужудар гъилигъариинди, ватанпервервалин гьиссариинди тербияламиш апIбаъ райондин улхьан жергейиъ айи мектебарикан саб ву. Думу мектеб ккудубкIдарин арайиъ чпиинди дамагъ апIуз шлударин кьадар аьхюб ву. Магьа дурар: Тимур Гьяжиевич Везиров – педагогикайин илмарин доктор, Зияутдин Мягьямедов, Къафар Мягьямедов, Седефханум Наврузялиева, Таймур Гюльмягьямедов – илмарин кандидатар; Мусаиб Аьдилов, Эсмира Гьюсейханова, Гь.Г.Наврузялиев, Э.Б.Гьяжимягьямедов – РФ-йин халкьдин образованиейин отличникар; Н.С.Наврузялиев, Ш.М.Сеидов – РФ-йин образованиейин гьюрматлу гъуллугъчйир ва жарадар.
Улихьна йигъари узу думу мектебдин директор Ш.М.Сеидовдихъди гюрюшмиш гъахьунза. Дугъу чпин мектебдикан гьамци ктибтура: «Ич гъулаъ ккергъбан мектеб 1926-пи йисан тешкил гъапIну. Тешкил дапIну садпи йисари, мектебдиз жара дапIнайи дарамат адарди хьпаз лигну, мектеб агьалйирин хусуси хулариъ ерлешмиш дубхьнади гъабхьну. Думу йисари ич мектебдиъ жара гъулариан гъафи мялимар лихуради гъахьну: Гь.Аьгьмедов (АхьитI гъул’ан), С.Байрамов (Хючна гъул’ан), М.Мукаилов (Гуми гъул’ан).
Ккудубшу аьсрин 30-пи йисари мушваъ сифте мялимди, хъасин школайин директорди ич гъулажви, гележегдиъ адлу мялимси машгьур гъахьи Гьябибула Гюльмягьямедов гъилихну. Дугъан зегьметнан гьунарариз лигну, дявдин женгариъра тафавутлу гъахьи касдиз «ДАССР-ин лайикьлу мялим» ччвур тувну. Дявдин кьяляхъ йисарира, мялимарин кьитвал ади хьпаз лигну, ич мектебдиъ Урусатдиан гъафи мялимар гъилихну: М.П.Рогачева (Орел областдиан), Э.Л.Бадиянс (Краснодар крайиан), Р.И.Осипова (Ленинград шагьриан), В.И.Жога (Кострома областдиан) ва гьацдар жарадар.                               
1956-пи йисан машгьур мялим Гь.Гюльмягьямедовдин регьберваликкди учухь мектебдин цIийи дарамат дивну. Гъи ич мектебдиин дугъан ччвур иливна.
1961-пи йисан мектебдин директорди ич гъулажви, гъуландаригъ сарпир вуди заан образование гъадабгъу Гь.Р.Везиров лихуз хъюгъру. Мектеб вари терефариан артмиш апIбак дугъу аьхю пай кивну. Хъуркьувалариз лигну, дугъаз «РД-йин халкьдин образованиейин отличник» заан ччвур тувнийи. 1981-пи йисан ич мектеб кьяланубдиз илтIибкIну. Гьадму йисари директорди Э.Б.Гьяжимягьямедов лихурайи, хъа 1992-пи йислан мина гъийин йигъазкьан директорди узу лихураза. Учухь сарпи директорди Хючна гъулан агьали С.Байрамов лихуради гъахьну.
Аркарин кьялан мектебдиъ 11 классдин комплектар а. Душваъ урхурайи 80 бализна шураз 32 мялимди аьгъювалар ва тербия тувра. Гьамусяаьт мектебдиъ лихурайи мялимарикан шубуриз кьялан пишекарвалин, 29 мялимдиз заан пишекарвалин образование а. Информатикайин дарсар кивру мялим Т.Гь.Везировдиз, химияйинна биологияйин дарсар кивру И.Расуловдиз, ккергъбан классарин мялим О.М.Аьшуровайиз заан, 25 мялимдиз сабпи, имбудариз кьюбпи пишекарвалин категория а.
Учухь пишекарвалин заан устадвал айи мялимарин кьадар аьхюб ву. Дурарикан сар-швнуринсана ччвурар ктухарза: тарихдин дарсар кивру мялим Н.С.Наврузялиев, математикайин дарсар кивру Х.Гь.Гюльмягьямедов, урус чIалнанна литературайин дарсар кивру Х.Х.Мурадова, математикайин дарсар кивру Л.К.Мягьямедова, ккергъбан классарин мялим З.К.Сеидова ва жарадар».
- Шихмягьямед Меликович, ичв мектебдиъ материалинна техникайин бина фу гьялнаъ аш, гьаддикан ва гъазанмиш апIурайи хъуркьуваларикан ктибтуб ккун апIурза.
- Ич гъийин мектебдин дарамат ккудубшу аьсрин кьюбпи гьацIаъ тикмиш гъапIуб вуйи. Гьар урхбан йис улубкьайиз улихьна расвалин ляхнар гъахурача. Дараматдин гьял гьелелиг дицикьан писди дар, хъа багахь йисари думу капитально рас апIуб лазим хьибди. Урхбанна рякъбан дакьатарихъди 80% урхурайидар тяминди ву. Аьхиримжи йисари чпин баяр-шубариз китабар абйир-бабари гъадагъура. Урхбанна тербияйин ляхин кьюб сменайиъ гъабхурача. Мектебдиъ тарихдинна географияйин, информатикайин, химияйинна биологияйин, ккергъбан классарин, урус чIалнанна литературайин кабинетар ляхник кайич. Душвариъ урхбанна тербияйин ляхин гъабхбаъ герек вуйи вари алатар.
Саб гафниинди, ляхин апIуз вари шараитар ачуз. Мектебдин гьяятдиъ  волейболин кьюб майдан, багахь стадион хьа. Спортзалин дарамат ачуз, хъа думу рас дапIнадар. Багарихьди душваъ расвалин ляхнар гъахуз ният айич. Зегьметнан дарсар гъахру ужагъра а. Душваъ слесарвалин, харатчивалин ляхнар апIуз станокар ва жюрбежюр жара алатар ерлешмиш дапIна. 
Баяр-шубарин урхувалихьна янашмиш хьувал ужуб дережайиъ а. Уьмуми хъуркьувал 100% вуди, 69% баяр-шубари юкьбаризна хьубариз урхура. Му улупуб ужуб вуди гьисаб апIураза.
1994-пи йисан ич мектеб «Йисандин мектеб» конкурсдиъ иштрак гъабхьнийи ва пешкешнан кьюбпи йишв гъазанмиш гъапIнийи. 2006-пи йисан ич мектебдин ккергъбан классариъ лихурайи мялим О.М.Аьшурбегова «Йисандин мялим» конкурсдиъ иштирак гъахьнийи ва шубубпи пешкешнан йишв гъадабгънийи. Ич мектебдиъ урхурайидар райондин УО-йи жюрбежюр предметариан тешкил апIурайи олимпиадйириъ иштрак шулу ва пешкешнан йишвариз удучIвуру. Мисалназ, ккудубшу урхбан йисан гъабхьи информатикайин олимпиадайиъ 11-пи классдиъ урхурайи С.Сулеймановайи сабпи йишв, физкультурайин олимпиадайиъ 7-пи классдиъ  урхурайи У.Жабраиловайи сабпи йишв, хъа С.Наврузялиевайи 2-пи йишв, миржибпи классдиъ урхурайи М.Аьшуровайи биологияйин олимпиадайиъ 2-пи йишв гъазанмиш гъапIну.
- Классдиъ дару серенжемариз, ватанпервервалин тербия тувбаз фициб фикрар туврачва?
- Урхурайидариз аьгъювалар ва тербия тувбаъ классдиъ дару серенжемари аьхю роль уйнамиш апIура. Гьаддиз учу думу ляхнаризра лазим вуйи фикир туврача: жюрбежюр предметариан викторинйир, вечерар, шикларин выставкйир тешкил апIурача. 
Багъри юрд, табиаьт ва дидин тарих ахтармиш апIури, Нарын-Гъалайиз, Ургур чвуччвун ва сар чуччун гъалайиз, ХустIил гъулан багахь хьайи дюрхъяхьна, Къужник гъулан багахь хьайи табиаьтдин гъядухьна ва жара йишварихьна экскурсйир тешкил апIури шулуча.
Ич мектебдиъ урхурайидар гьар йисан райондиъ гъябгъру «Булагъар» конкурсдиъ иштрак шулу, пешкешнан йишвариз удучIвуру. Ватандин Аьхю дявдин ва зегьметнан ветеранарихъди гюрюшар тешкил апIури шулча. Жигьил наслиз тербия тувбаъ му серенжемарин метлеблувал аьхюб ву.
Категория: "Табасарандин нурар" | Добавил: Admin
Просмотров: 981 | Загрузок: 0 | Рейтинг: 0.0/0
Всего комментариев: 0
ComForm">
avatar