| Главная » Файлы » "Табасарандин нурар" | [ Добавить материал ] |
Чернобылин АЭС-дин ликвидатор
| 14.05.2011, 00:58 | |
| Цци Чернобылиъ авария гъабхьихъан 25 йис тамам гъабхьну.
Гъийин йиз сюгьбат Чернобылин АЭС-дин аварияйин мусибатнаъ гъахьи
Рамазан Абукарович Мукаиловдикан вуйиз. 1972-пи йисан Хив райондин
ГъуштIил гъулан мектебдин миржибпи класс ккудубкIбахъан, Рамазан
Мукаилов Дербент шагьрин гъулан мяишатдин техникумдиз урхуз гъягъюру.
Урхуб ккудубкIу митIлан дугъу, Ватандин улихь чан вазифа тамам апIбан
бадали, Яракьлу Кьувватариз гъуллугъ апIуз гъягъюру. Ватандин улихь
дугъу чан буржи Украинайиъ ерлешмиш духьнайи стратегияйин метлеб айи
ракетный кьушмарин дестейиъ тамам апIуру. 1979-пи йисан армияйиан
кьяляхъ гъафи Рамазан Мукаиловдин зегьметнан рякъ ккебгъру. Думу сифте
«Куштильский» совхоздин мяишатдин заведующийди, кьяляхъна бригадирди
гъилихну. Дидихъди сабси, гьаму йисари жигьил пишекри цIа кутIубшвбан,
гъулан мяишатдин управлениейин гьязурлугвалин курсарра ккудукIну. Чаз тувнайи табшуругъар намуслувалиинди тамам апIувализ лигну, Рамазан Мукаилов 1982-пи йисан Хив почтайиз ляхниина кьабул апIуру. Душваъ думу зегьмет къайдайиз хру техникди тяйин апIуру. Анжагъ, гьяйифки, му ислягь йигъар арайиз гъафи бедбахтвали кьатI апIуру. Чернобылин АЭС-дин авария… Му бала-кьазайихъди женгназ ихь уьлкейин вари пIипIариан жигьилариз дих апIуз хъюгънийи. Дугъриданра, думу мусибат хусуси кьувватариинди терг апIуз удукьуруб дайи. Гьадму йисари Хив райондин военкоматдизра, му кьазайин натижйир, бедбахтвалин зарарар терг апIбак пай кивбан бадали, иштиракчйир гьаъбаз буйругъ тувнийи. 1987-пи йисан 17-пи майди Рамазан Мукаиловра думу аварияйин натижйир терг апIрударин жергйириъ гъуллугъ апIуз гьаъру. - Сифте учу Майкоп шагьриз гъурхнийи. Душваъ учуз кьюб гьяфтайин муддатнаъ химсборарин гьязурлугвалар гъурхну. Ав, ич улихь аьхю вазифйир дивнайи. Ич дестейин асас вазифа вертолетар дусру майдан гьязур апIуб вуйи. Майкоп шагьриъ гьязурлугвалар гъахбалан кьяляхъ, учу, ипIру-убхъру сурсатарихъди тямин дапIну, автобусариъди Украинайин ЦIийи Килиса гъулаз гъухнийи. Душваъ учу жара гъапIнийи. Командири узу сарди Чернобыль шагьриз хъади гъушу. Кьюд йигълан учу гьарсар ляхнариин машгъул гъахьича. Чернобыль шагьур авария гъабхьи АЭС-дихьан 12 км. манзилнаъ айиб ву. Учу дина гъахруган, душваъ ислягь инсанар каскьан амдайи. Хулар вари, лишнар алаъну, хъяркьнайи. Вари кючйир эскрари гюзчиваликк уьрхюрайи. Радиацияйин тясирнаккди хайлин дигиш’валар духьнайи. Мисалназ, аьдати йимишарикан кIуруш, беълийир, кьюб-шубуб ражари аьхю духьну, мишмишин ухшарназ илтIикIнайи. Вичарикан пубра герек дар. Гьарар, кюлер вари деерццнайи. Хъа ничхрар, нахшрарикан гъулхиш, вари гъяцIал духьнайи. Душваъ я хуйириин чIар, ясана пеэр-луфариин зиквар илимдайи. Хъа чав АЭС-диканра дарпиди гъитуз шулдар. Аварияйин натижайиъ дидин саб гъвал гьидипнайи, тмуну терефнаъ бицIи-бицIи паяр камийи. Радиацияйи фукьан тясир апIураш аьгъю апIбан бадали, учухьна гьарсарихьна тялукь приборар тувнийи. Узуз гъабхьи зарар 4,5 рентген вуйи, - кIваина хура Рамазан Мукаиловди. - Учуз душваъ маважиб кайиб дайи, командировочныйир тувнийи. Дидихъди сабси, почтайин маважиб лазим саягъниинди гъюбхну, - къайд гъапIу дугъу. - Чернобылин аварияйин натижйир терг апIурайидариз радиацияйин тясирнаккди ляхин апIуз улупнайи муддат сумчIурна шубуд йигъ вуйи. Хъа Ватандихъан юкIв убгурайи Рамазан Абукарович душваъ шубуб муддатнаъ гъилихну, 25-пи авгъустди думу сагъ-саламатди гъулаз хъадакну гъафну. Думуган дугъаз «Чернобылин АЭС-дин натижйир терг апIбан иштиракчи» медаль тувру. Кьяляхъна, Рамазан Мукаиловди Ватандин улихь му читин шараитариъ чан вазифйир намуслувалиинди, заан жавабдарвалиинди тамам апIбаз лигну, дугъу гъуллугъ апIури гъахьи частнаан райондиз чухсагъулин кагъзарра гъафну. - Рамазан Абукарович, гъийин девриъ государствойин терефнаан учвуз фициб гъуллугъ а? - 199I-пи йисан Чернобылин АЭС-дин натижйир терг гъапIдариз кюмек тувбан гьякьнаан Указар удучIвну. Гьадму йислан мина узуз государствойи Чернобылин пенсия, сагъламвализ туву зарарназ лигну, жаради пенсия тувразуз. Мидланна савайи, учуз хайлин жара кюмек (коммуналин игьитяжариз вуйи, ипIру-убхъру сурсатарихъди тямин апIру, дармнарин, курортно-санаторный лечениейиз вуйи пулин дакьатар) тувра. Лазим вуйи вари льготйир туврачуз. Указдин бинайиин алди, учуз хуларин шараитар ужу алаъбаз кюмек апIуб лазим ву. Му метлебназ лазим вуйи вари кагъзар, гьязур дапIну, тувназа. Думу ляхниъра узуз кюмек шул дупну, умуд кивурхьа. - Чернобылиз увухъди райондин агьайлир гизафдар гъурхнийин? - Учухъди Хив райондиан 5 кас гъурхнийи. Дурарикан шубур лезгйир ва узуна сарсана табасаран бай вуйча. Гьелбетда, дагъустанлуйир хъанара айи. Айи мумкинвлариз лигну, учу аьлакьйир уьрхюри шуйча. | |
| Просмотров: 1004 | Загрузок: 0 | | |
| Всего комментариев: 0 | |